Εκκλησίες

Άγιος Γεώργιος ο Διασορίτης: Ένα σημαντικό δείγμα βυζαντινής κληρονομιάς στην κοιλάδα της Τραγαίας που δίκαια χαρακτηρίζεται βυζαντινό πάρκο με το πλήθος των εκκλησιών της. Το εσωτερικό του ναού εντυπωσιάζει αφού είναι εξ ολοκλήρου ζωγραφιστό. Οι νωπογραφίες του 11ου αιώνα είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Ο ναός είναι λιθόκτιστος και χαρακτηρίζεται για το μέτρο και την αρμονία του. Ο θόλος στηρίζεται σε τέσσερις κίονες με πλαϊνά κλίτη που σχηματίζουν ένα ισοσκελή σταυρό, τεχνοτροπία σπάνια στη Νάξο. Ο νάρθηκας της έχει μια επιγραφή που αναφέρεται στο Πρωτοσπαθάριο και φέρει στρώματα εικονογράφησης του 12ου αιώνα και μετά. Το πλούσιο φως που διεισδύει κάνει το εσωτερικό του ναού ακόμα πιο εντυπωσιακό. Πρόσβαση: Όταν μπείτε στο χωριό Χαλκί θα δείτε πινακίδα που σας οδηγεί στο βυζαντινό ναό μέσα από ένα βατό μονοπάτι, η διαδρομή είναι απολαυστική ανάμεσα σε ελαιώνες και οπωροφόρα δέντρα.

Η Παναγία η Πρωτόθρονη: Η εκκλησία της Παναγίας της Πρωτόθρονης (9ος – 10ος αι.), στο χωριό Χαλκί της Τραγέας, είναι η μεγαλύτερη βυζαντινή εκκλησία της Νάξου. Η εκκλησία παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τα επάλληλα στρώματα των τοιχογραφιών της. Λειτουργεί από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια μέχρι σήμερα.

Παναγία Δροσιανή Η Παναγία Δροσιανή είναι μια παλαιοχριστιανική με τρούλο του 6ου με 7ου αιώνα. Τρία μονόκλιτα παρεκκλήσια εφάπτονται στη βόρεια πλευρά του ενώ το εσωτερικό της κοσμείται από τοιχογραφίες ποικίλων φάσεων. Το παλαιότερο στρώμα (τέλη του 6ου και αρχές του 7ου αιώνα) εντοπίζεται στη βόρεια κόγχη, στο ιερό και σε τμήμα του τρούλου, ενώ τα πιο πρόσφατα στρώματα του τρούλου και της αψίδας χρονολογούνται στο 13ο και 14ο αιώνα. Εντύπωση προκαλούν οι τρούλοι, με τα βαριά τους κυβικά τύμπανα. Βρίσκεται στο δρόμο από το Χαλκί προς το χωριό Μονή, στην περιοχή της Τραγαίας Νάξου. Η Παναγία Δροσιανή πιθανότατα χτίστηκε σαν ταφικό μνημείο, ενώ κατά την Φραγκοκρατία λειτουργούσε ως καθολικό μονής. Στις μέρες μας βρίσκεται ακόμη σε λειτουργία και θεωρείται από τα πλέον σημαντικά μνημεία της Παλαιοχριστιανικής περιόδου.

Πύργοι

Πύργος – Μοναστήρι της Υψηλοτέρας: Ένα από τα αξιολογότερα κτίσματα της Νάξου και το ισχυρότερο φρούριό της, το «Καστρομονάστηρο» της Υψηλοτέρας. Ο κίνδυνος των πειρατών και η εγγύτητά του στη θάλασσα υπαγόρευσαν την ισχυρή οχύρωσή του από το 1660 που πρωτοχτίστηκε από τον Έλληνα ορθόδοξο Ιάκωβο Κόκκο. Αργότερα, αφού υποκίνησε την εξέγερση των χωρικών εναντίον των Βενετών κατακτητών, η οικογένεια των Κόκκων κατέφυγε στο μοναστήρι για να γλιτώσει από την οργή των ξένων, εγκαταλείποντας το Κάστρο της Χώρας. Δύσκολα φαντάζεται κανείς ότι πρόκειται για μοναστήρι. Η αυστηρότητα της μορφής και οι επάλξεις, οι πολεμίστρες και η ζεματίστρα παραπέμπουν περισσότερο σε οχυρό και θέατρο τακτικών συγκρούσεων παρά σε τόπο προσκυνήματος. Ιδιαίτερα ο κυκλικής κάτοψης πύργος στη νοτιοδυτική γωνία, που δεν απαντιέται σε κανένα άλλο κάστρο της Νάξου (αν και παρουσιάζει ομοιότητες με τον Πύργο των Κρίσπι) εντείνει ακόμη περισσότερο το φρουριακό χαρακτήρα που παρουσιάζει το μοναστήρι, τουλάχιστον προς τα έξω. Γιατί στο εσωτερικό, το τοπίο αλλάζει. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Γαλήνη, 7 χλμ από την Χώρα Νάξου.

Ενετικοί πύργοι: Οι περισσότεροι πύργοι που συναντάμε σήμερα είναι οι ενετικοί που συνδέονται με την περίοδο της φεουδαρχίας. Οι πύργοι είναι κτισμένοι με ναξιώτικη πέτρα. Δεν είναι ασβεστωμένοι ούτε έχουν κανένα άλλο επίχρισμα, πράγμα που τους κάνει να γίνονται ένα με το τοπίο. Οι σημαντικότεροι μεσαιωνικοί πύργοι που διατηρούνται μέχρι τις μέρες μας είναι ο πύργος του Μπελόνια, κοντά στο χωριό Γαλανάδο, οι πύργοι του Γκρατσία και του Μαρκοπολίτη, στην Τραγαία, ο πύργος του Φραγγόπουλου, στο Κουρουνοχώρι, ο πύργος του Μπαρότση , στο χωριό Φιλώτι.

Αρχαιολογικοί Χώροι

Ναός της Δήμητρας: Το ιερό του Γύρουλα, κοντά στο χωριό Σαγκρί, ήταν το θρησκευτικό κέντρο μιας κατ’ εξοχήν αγροτικής περιοχής και ήταν αφιερωμένο στην λατρεία της θεάς Δήμητρας αλλά και του Απόλλωνα. Ο ναός ανήκει χρονολογικά στον 6ο αιώνα π.Χ. και ήταν εξ ολοκλήρου (συμπεριλαμβανομένης και της στέγης) κατασκευασμένος από λευκό μάρμαρο. Σήμερα έχει τελειώσει η αναστήλωσή του ενώ λειτουργεί και μουσειακή έκθεση.

Κούρος (Φλεριό):
Στο Φλεριό, κοντά στο χωριό Μέλανες, σε καταπράσινη κοιλάδα, βρίσκεται ξαπλωμένος στο έδαφος, στην θέση που το παράτησαν οι αρχαίοι τεχνίτες, ένας μισοτελειωμένος Κούρος (ανδρικό άγαλμα). Το άγαλμα έχει υπερφυσικό μέγεθος (6,4 μέτρα) και είναι έργο του 7ου αιώνα π.Χ.

Κούρος (Απόλλωνα): Κοντά στο χωριό Απόλλωνας, στην είσοδο ενός αρχαίου λατομείου, βρίσκεται ξαπλωμένος στο έδαφος, από το οποίο δεν αποκολλήθηκε ποτέ, ένας μισοτελειωμένος Κούρος (ανδρικό άγαλμα). Το άγαλμα έχει ύψος 10,45 μέτρα, παριστάνει τον Διόνυσο ή τον Απόλλωνα και χρονολογείται στις αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα.